Hôm qua (17-2), thị trường ngoại tệ tự do chứng kiến ngày thứ 3 liên tiếp (không kể hai ngày nghỉ) tỷ giá VND/USD tăng. Mức tăng cộng dồn, kéo khoảng cách chênh lệch giữa tỷ giá ở chợ đen so với ngân hàng lên tới 1.100 đồng/USD, gần bằng mức chênh lệch trước khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) điều chỉnh tỷ giá tăng thêm 9,3%. Điều gì đang diễn ra?

Hôm qua, mặc cho tỷ giá liên ngân hàng giảm 15 đồng/USD, xuống còn 20.683 đồng/USD, giá USD trên thị trường tự do vẫn tiếp tục tăng chạm mốc 22.000 đồng/USD.

Cùng với sự điều chỉnh giảm của giá USD tham chiếu, các ngân hàng cũng đồng loạt đưa giá USD giảm 15 đồng/USD. Giá bán được niêm yết phổ biến ở mức 20.890 đồng/USD, giá mua cũng dao động quanh 20.535 - 20.880 đồng/USD.

Trong khi đó, trên thị trường tự do đã xảy ra tình trạng loạn giá và ngưng giao dịch tại một số điểm thu đổi ngoại tệ. Đến cuối ngày, giao dịch được thực hiện quanh mức giá 21.910 - 22.000 đồng/USD, tăng lần lượt 110 - 120 đồng mỗi USD ở chiều mua và bán so với ngày trước đó, bỏ xa giá niêm yết tại các ngân hàng tới 1.100 đồng/USD.

Lý giải về tình trạng tăng tỷ giá trên thị trường tự do, một chuyên gia ngân hàng, nói: “Do chênh lệch tỷ giá giữa thị trường tự do và ngân hàng tồn tại quá lâu nên khi có quyết định tăng tỷ giá của NHNN, tạo tâm lý thị trường té nước theo mưa. Những người găm giữ USD thì kỳ vọng tỷ giá còn tăng, trong khi đó tình trạng thiếu hụt USD là có thật, bởi Việt Nam luôn nhập siêu”.

Còn tiến sĩ Lê Thẩm Dương, Trưởng khoa Quản trị kinh doanh, ĐH Ngân hàng TPHCM nhận định, việc điều chỉnh tỷ giá có mục đích khơi thông thanh khoản trên thị trường, kích thích các doanh nghiệp xuất khẩu, đồng thời giảm nhập siêu. Tuy nhiên, sau khi thực hiện đã xảy ra phản ứng phụ ngoài tầm kiểm soát. Đó chính là mục tiêu khơi thông thanh khoản không đúng như kỳ vọng.

Thực tế cho thấy, những người nắm giữ USD lại tiếp tục găm vì mục tiêu lợi nhuận, còn những người không có USD lại chuyển sang mua USD về cất giữ thay vì gửi tiền tại các ngân hàng. Điều này khiến cho nguồn cung USD càng giảm mạnh, trong khi cầu lại tăng, thêm vào đó là áp lực về nhu cầu USD cho nhập khẩu đã đẩy tỷ giá tăng.

Cách nào ổn định tỷ giá?

Trả lời câu hỏi trên, vị chuyên gia ngân hàng trên cho biết: “Trước mắt, để ổn định thị trường, NHNN cần có động thái can thiệp kịp thời, bán ngoại tệ theo giá niêm yết của ngân hàng. Bên cạnh dó, phải tăng cường kiểm soát, buộc các ngân hàng thương mại phải thực hiện đúng quy định về kết hối ngoại tệ, để buộc các doanh nghiệp xuất khẩu khi thu được ngoại tệ về phải bán cho ngân hàng theo đúng quy định.

“Thực tế hiện nay, do sợ khách hàng bỏ đi ngân hàng khác, nhiều ngân hàng thương mại không thực hiện nghiêm quy định trên. Bởi vậy, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu có ngoại tệ găm giữ luôn, nguồn cung ngoại tệ càng khan. Về lâu dài, Chính phủ cần thực hiện triệt để việc chống tình trạng đô la hóa nền kinh tế. Chứ cứ để việc thanh toán bằng ngoại tệ tràn lan ngay ở Việt Nam thì rất khó kiểm soát”, ông nói.

Theo tiến sĩ Lê Thẩm Dương, để ổn định tỷ giá, thứ nhất phải giảm nhập siêu bằng cách tăng cường các hàng rào kỹ thuật; kèm theo đó là giảm bội chi ngân sách, giảm quy mô đầu tư cho các dự án, rà soát chặt chẽ để tìm ra dự án nào thật sự hiệu quả mới thực hiện.

Ngoài ra, không nên tiếp tục tăng lãi suất tiền đồng Việt Nam, bởi lãi suất cao sẽ kéo lạm phát tăng, khiến tỷ giá tiếp tục tăng. Bên cạnh đó, cần chú trọng ổn định tâm lý thị trường. “Thực hiện đồng bộ các chính sách về tiền tệ, tài chính, đầu tư, xuất nhập khẩu và tâm lý xã hội sẽ giúp kìm cương tỷ giá và ổn định nền kinh tế” - ông Dương nói.

Nhóm P.V